De grote carnivoren – de beer, de wolf en de lynx – rukken op in heel Europa. Dit leidt steeds vaker tot conflicten met de mens, met name in het Alpengebied. Een grensoverschrijdende coördinatie kan bijdragen aan een harmonieuze manier van samenleven.
Directe vervolging, vernietiging van het leefgebied en het verdwijnen van prooien leidden tot een scherpe daling – lokaal zelfs tot het verdwijnen – van de populatie van beren, lynxen en wolven in Europa. Langzaam keren de grote carnivoren nu terug naar hun oude gebieden. Een aantal projecten voor herplaatsing of overplaatsing is succesvol geweest in sommige regio’s. Dit heeft geleid tot de huidige situatie, waarbij men de aanwezigheid ziet van tenminste één carnivorensoort in 21 lidstaten van de Europese Unie. Juist het Alpengebied biedt alle voorwaarden voor een versterking van de aanwezigheid van roofdieren en is een zeer belangrijke schakel voor de biodiversiteit in het hele continent. Hoe groter de verspreiding van een soort is in een gebied, hoe groter in feite de overlevingskansen zijn.
Een samenleven vol conflicten
Maar de terugkeer van beren, wolven en lynxen zorgt voor nieuwe uitdagingen. In sommige gevallen zijn conflicten onvermijdelijk, aangezien de expansie van deze soorten in gebieden plaatsvindt waar roofdieren al meer dan een eeuw geleden waren verdwenen. In de loop der tijd is zo een schat aan ervaringen verloren gegaan die het samenleven met grote roofdieren mogelijk maakte. Dit leidt vaak tot conflictsituaties, zoals de meest recente nieuwsberichten uit de Alpenlanden melden. Zoals bijvoorbeeld in het oosten van Zwitserland, waar sinds een paar jaar een roedel wolven leeft in het Calanda berggebied. De tegenstanders van de wolf hebben zich onlangs georganiseerd, meldt Anita Stapel van Wereld Natuur Fonds Graubünden: “Ze presenteren hun radicale eisen die door de politiek worden opgenomen. Het zijn echter vooral de media die de gemoederen verhitten, door nieuws te brengen met een sensationele toon en zonder diepgaande analyse. ”
Ook in Frankrijk geniet de wolf geen goede reputatie, vooral onder mannen op leeftijd uit de stedelijke regio’s. Dit blijkt uit een studie uit 2013 van het Franse Instituut voor Publieke Opinie IFOP. Het gebrek aan sociale acceptatie wordt ook weerspiegeld in de Franse politiek: in juli 2014 is een wetsvoorstel gepresenteerd dat het mogelijk zou maken voor boeren om zonder al te veel complicaties op wolven te schieten.
In Italië is er media-aandacht voor een berin die haar kroost heeft verdedigd tegen een paddenstoelenplukker. Lokale overheden definiëren de berin als een “probleem”, ondanks het ontbreken van wetenschappelijk bewijs in die zin. Men wil nu de moeder vangen, terwijl de twee kleintjes van zeven maanden alleen achter zullen blijven in de natuur.
De noodzaak van een grensoverschrijdende bemiddeling
Om een langdurig samenleven tussen mensen en roofdieren mogelijk te maken in dichtbevolkte gebieden, is het noodzakelijk om de zorgen en angsten van de mensen serieus te nemen. Met dit doel heeft de Europese Commissie een nieuw platform in het leven geroepen. Dit platform stelt zich ten doel om alle belanghebbenden – boeren, jagers, grootgrondbezitters, maar ook onderzoekers en milieuactivisten – ervaringen en goede voorbeelden te laten uitwisselen. “We moeten onze buren uit de natuur met respect behandelen, maar ook rekening houden met de belangen van degenen die rechtstreeks worden geraakt door de nabijheid van roofdieren,” zei de Europese Milieucommissaris Janez Potočnik. Het doel van het platform is om de conflicten die dreigen uit te breken te verzachten of te bezweren.
Ook CIPRA (de Internationale Commissie voor Bescherming van de Alpen) maakt in een open brief aan de ministers van Milieu van de Alpenlanden duidelijk dat het samenleven van mens en roofdieren alleen rustig kan verlopen met behulp van een grensoverschrijdende coördinatie. En het referentiekader in dit verband kan alleen worden aangeboden door de Alpenovereenkomst.
Bron: http://www.cipra.org
Foto: © Tambako_the_Jaguar, flickr
Vertaling: Kristel Van Kuijen, ALPY vzw
ALPY vzw 