De nationale vertegenwoordigingen van de Commissie voor de bescherming van de Alpen CIPRA in Duitsland, Oostenrijk en Zuid-Tirol eisen voor het hele Alpengebied een stop voor de grootschalige uitbreiding van skioorden. CIPRA roept de ministers van Ruimtelijke Ordening van de Alpenlanden, die op 18 en 19 april in Murnau samenkomen, op om zich onder andere op het voorbeeld van het Beierse Alpenplan te concentreren. Een internationaal gecoördineerde, nieuwe ruimtelijke ordening zou daarmee de uitbouw van de skioorden in de Alpen territoriaal begrenzen. De willekeurige en grootschalige uitbouw van skioorden met nieuwe liften en pistes leidt internationaal tot een verderfelijke concurrentiestrijd tussen skioorden, vernietigt natuur en landschap en levert geen bijdrage aan de ontwikkeling van een duurzame economie.
De gevolgen van de stress die door toeristische en transportgerelateerde uitbuiting ontstaat, zijn al geruime tijd bekend in de Alpen. De bekendste instrumenten waarmee de ongebreidelde groei van skioorden worden geleid, stammen nog uit de vorige eeuw: programma voor de ontwikkeling van het land met het deel Beierse Alpenplan (D), rustgebieden (Tirol, O), gletsjerbehoud (Karinthië, Salzburg, Tirol, Vorarlberg; O), bondsinventarisaties voor het behoud van landschappen van nationaal belang, (CH), denkpauzes, plafonds en diverse programma’s voor kabelbanen in Tirol en Zuid-Tirol. Al die bijdragen konden de steeds verder en sterker voortgaande gebergte-exploitatie met liften en pistes in de internationale concurrentiestrijd niet beperken, maar hoogstens hier en daar occasioneel afremmen. Grote skioorden bundelen hun krachten, groeien en verdringen verder, terwijl kleine skigebieden niet opgewassen zijn tegen de toenemende concurrentie en daardoor hun activiteiten moeten staken. Zo blijven Beierse wintersportoorden (bv. Riedberger Horn) de verdere uitbreiding van hun skioorden eisen waarbij ze verwijzen naar de toenemende concurrentie in de buurlanden, zoals Oostenrijk.
Voor de Alpenregio’s zijn er een aantal succesvolle planningsinstrumenten voor de ruimtelijke ordening in de Alpen om de groei van het skitoerisme te beperken en te controleren. Zo bijvoorbeeld het Alpenplan in Beieren dat deel uitmaakt van het Landesentwicklungsprogramm Bayern (LEP) (programma voor de ontwikkeling van het land in Beieren) en dat de ontwikkeling van de transportinfrastructuur door middel van een grootschalige zonering regelt om verschillende eisen van de ruimtelijke ordening te compenseren. Daarop worden de Beierse Alpen in drie zones opgedeeld:
- zone A (‘exploitatiezone’) nederzettingen en gebieden met reeds bestaand landgebruik, bv. valleigebieden;
- zone B dient als bufferzone;
- zone C of ‘rustzone’ waarin transportprojecten niet toegelaten worden behalve de noodzakelijke maatregelen in functie van de traditionele land- en bosbouw.
Dit Alpenplan heeft als ruimtelijk zoneringsinstrument succesvol de exploitatiedruk van het massaskitoerisme doorstaan en tegelijkertijd gezorgd voor aanzienlijke verbeteringen voor de bescherming van gevoelige, hooggelegen gebieden. Het plan is gebaseerd op de idee dat de beslissing over de toelaatbaarheid van de exploitatie van transportinfrastructuur de belangrijkste rol vervult voor de algemene ruimtelijke ontwikkeling door de indirecte gevolgen ervan voor de ontwikkeling van nederzettingen en toerisme. Het Alpenplan is de ruggengraat van het Beierse natuurbeschermingsbeleid voor de Alpen. Tegelijkertijd hebben de Beierse wintersportoorden zich toch verder kunnen ontwikkelen: zo transporteren de liften vandaag ongeveer 250 % meer mensen per uur dan in 1972 bij het begin van het Alpenplan.
De internationale Commissie voor de bescherming van de Alpen CIPRA heeft zich sinds de oprichting in 1952 steeds ingezet voor internationaal doeltreffende benaderingen in het hele Alpengebied. Zo zette ze zich onder meer tientallen jaren in voor het opstellen van een Alpenovereenkomst voor het hele Alpengebied in acht aan de Alpen grenzende buurlanden en houdt ze als waarnemingsorganisatie toezicht op de uitvoering ervan. Het volkenrechtelijke, bindende instrument van de Alpenovereenkomst is in het bijzonder geschikt voor de oplossing van integrale problemen van het economische, leef-, ontspannings- en natuurgebied in de Alpen. Vandaag moet dat instrument eindelijk ten uitvoer gebracht en verder ontwikkeld worden opdat het de gevolgen van het wintertoerisme reguleert die op de ruimte inwerken en opdat het een duurzame ontwikkeling van het wintertoerisme inluidt. De bijzonderheid bij toelatingsprocedures zijn de in het hele Alpengebied voorkomende even lange stokken waardoor een wederzijdse toename kan vermeden worden.
In reflectie op die situatie van de Alpenovereenkomst en de blijvende kernproblemen van het Alpengebied roepen de voorzitters van de internationale Commissie voor de bescherming van de Alpen van Duitsland, Oostenrijk en Zuid-Tirol, Erwin Rotgang, Peter Haßlacher en Klauspeter Dissinger dringend op tot een besluit tot vaststelling van de hoekstenen van een nieuwe ruimtelijke ordening in de Alpen. Daarbij leggen de voorzitters, die op 18 en 19 april 2016 in Murnau samenkomen, de nadruk op de beperking van het gebruik van land wat de toeristische exploitatie betreft en de verdere fragmentatie van de tot nu toe intacte Alpengebieden. De lange lijst van infrastructuurprojecten in functie van het skitoerisme maakt die eis onontkoombaar (zie bijgevoegde kaart).
Het uitvoeringsprotocol van de Alpenovereenkomst op het gebied van ‘ruimtelijke ordening en duurzame ontwikkeling’ bevat als horizontaal georiënteerde materie samen met artikelen uit andere protocollen (toerisme, transport, natuurbehoud, energie) alle voorwaarden voor de anticiperende coördinatie van handelingen in het Alpengebied die op de ruimte inwerken en de controle daarover op langere tijd. Doordat plannen en programma’s worden ontwikkeld, worden doelstellingen van de ruimtelijke ordening en duurzame ontwikkeling behaald (zie artikelen 8 en 9 van het protocol). De drie aanwezige CIPRA-vertegenwoordigers sporen een snelle implementering aan van de eis tot een nieuwe ruimtelijke ordening voor het hele Alpengebied, gericht op goede voorbeelden zoals het Beierse Alpenplan. De oprichting van een werkgroep ‘vrije ruimte en ruimtelijke ordening Alpen’ op de volgende, 14de Alpenconferentie in het najaar van 2016 in Grassau (D), zou een eerste stap kunnen zijn. Een belangrijk resultaat van die werkgroep zullen in het hele Alpengebied geldende voorstellen zijn tot het doorbreken van de voortdurend draaiende spiraal van het toenemende toerisme. Die worden vervolgens binnen iedere staat op het passende beleidsniveau uitgevoerd.
Meer nieuws over duurzame wintersport: https://alpyvzw.wordpress.com/2013/10/16/groene-wintersport
Meer nieuws over de alpenconventie: https://alpyvzw.wordpress.com/?s=alpenconventie&submit=Zoeken
Wil je zelf bijdragen aan duurzaam bergtoerisme? Stuur ons een verslag van jouw autovrije vakantie in de bergen en maak kans op één van onze vele prijzen.
Bron: http://www.cipra.org/de/news
Vertaling: Jelke Segers, vrijwilliger ALPY vzw
ALPY vzw 